Μονή Καψά

Σε μια μαγευτική και βραχώδη τοποθεσία με θέα προς το Λυβικό πέλαγος, μεταξύ Μακρύ Γιαλού και Γούδoυρα, βρίσκεται σκαρφαλωμένη η μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου η γνωστή ως μονή Καψά. Η απόσταση της από τη Σητεία είναι 40 χλμ. Ανάλογη περίπου είναι και η απόσταση από την Ιεράπετρα. Το πότε πρωτοχτίστηκε η μονή είναι άγνωστο, αν και μερικοί τοποθετούν την ίδρυσή της, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερα στοιχεία, στα μέσα τού 15ου αιώνα. Πάντως μέχρι το 1841 υπήρχε μιά μικρή εκκλησία, χτισμένη μέσα σε σπηλιά, αφιερωμένη στόν Αγιο Ιωάννη το Βαπτιστή και λίγα κελλιά.

Η ακμή της μονής Καψά συνδέεται με τη δράση ενός “μικροαπαταιώνα” της εποχής πού αρχικά τη χρησιμοποιούσε σάν κρυσφύγετο καί κατόπιν έγινε μοναχός με το μοναχικό όνομα Ιωσήφ. Ηταν όμως γνωστός με το όνομα “Γεροντογιάννης” ενώ το κανονικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Βιτσέντζος η Γεωργουλάκης. Ο Γεροντογιάννης είχε κυκλοφορήσει τη φήμη ότι έβλεπε θεϊκές οπτασίες, ότι περπατούσε πάνω στη θάλασσα μέχρι το απεναντινό Κουφονήσι, καί ότι θεράπευε με τη βοήθεια τού θεού από κάθε αρώστια.

Μετά απ’ αυτά άρχισαν να συρρέουν στη μονή πλήθη πιστών (απαραίτητη προϋπόθεση γιά τη θεραπεία) κρατώντας βέβαια καί κάποιο δωράκι γιά το “γέροντα”.

Ο Γεροντογιάννης με τίς προσφορές τών πιστών έκτισε καινούργια κελλιά καί πρόσθεσε ένα ακόμη κλίτος στόν υπάρχοντα ναό, αφιερωμένο αυτή τη φορά στην Αγία Τριάδα. Ο ξυλογύπτης Χταζή Μηνάς από το Λασίθι έφτιαξε (1869) το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο καί ο αγιογράφος Αντώνιος Αλεξανδρίδης το εικονογράφησε (1870).

Ο Γεροντογιάννης πέθανε το 1874 σε ηλικία 75 χρονών. Ηταν όμως παντρεμένος και αρκετά χρόνια αργότερα ο εγγονός του Ιωσήφ Γεροντογιάννης ήρθε στη Μονή και δημιουργικός όπως ήτανε σαν τό παππού του έφτιαξε νέα κελλιά, έφερε νερό από τούς Αγιους Σαράντα καί καλλιέργησε τόυ κήπους γύρω από τη μονή. Για την αναστήλωση, συντήρηση και ευπρεπισμό των χώρων της μονής δείχνει ιδιαίτερο ζήλο και καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες ο σημερινός ηγούμενος της Μονής Μεθόδιος Περάκης.

Η απεραντοσύνη του Λιβυκού πελάγους και το βαθύ φαράγγι των Περβολακίων δίνουν γραφικότητα και προσθέτουν μεγαλοπρέπεια στο μοναστήρι ιπου φαντάζει μεταξύ ουρανού και θάλασσας.