Καβούσι

“Μνημειακή” Ελιά Καβούσι (Αζοριάς – Καβούσι)

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω των μεγάλων διαστάσεων του κορμού του, και λόγω της θέσης του κοντά στους αρχαίους οικισμούς «Βροντάς», «Κάστρο» και «Αζοριάς» της Υστερομινωική ΙΙΙΓ έως Αρχαϊκής φάσης (1350-500 π.χ.) όπου έχουν ανευρεθεί διάφορα αγγεία και τέχνεργα έκθλιψης ελαιόκαρπου.

Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση «Αζορια» στον δρόμο προς τον οικισμό Αυγο του Δ.Δ. Καβουσίου του Δήμου Ιεράπετρας (συντεταγμένες Ν 35ο 06,908 και ΕΟ 25ο 51, 651 και υψόμετρο 252 μ), είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Μουρατολιά» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.

Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8μ από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (4,95μ) και περίμετρο 14,20μ ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 7,10m και περίμετρο 22,10μ.

Το 2004 μετά από πρόταση κατοίκων της περιοχής και του Δήμου Ιεράπετρας αποφασίστηκε η πρώτη νικήτρια του Μαραθωνίου Γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες ΑΘΗΝΑ 2004 να στεφανωθεί με κότινο από το ελαιόδεντρο αυτό. Ο κότινος αυτός κόπηκε με ειδική τελετή στην οποία παραβρέθηκαν εκπρόσωποι των Αρχών, της Εκκλησίας και πλήθος κατοίκων της περιοχής.

Η Ελιά και το Ελαιόλαδο συνδέονται στενά με την Μυθολογία, την ιστορία, την Παράδοση, την Θρησκεία, την Τέχνη, αλλά και την Κοινωνική και Οικονομική ζωή των κατοίκων της Κρήτης 5.000 χρόνια πριν από σήμερα.

Σήμερα, οι ελαιώνες καλύπτουν το 1/4 της συνολικής έκτασης του νησιού, αποτελούν το στοιχείο που κυριαρχεί στο φυσικό περιβάλλον του και απασχολούν το σύνολο σχεδόν των αγροτικών οικογενειών του. Μεταξύ των ελαιοδέντρων της Κρήτης υπάρχουν αρκετά που μπορούν να χαρακτηριστούν ως Μνημειακά.

Η παραλία και το φαράγγι της Αγριόμαντρας βρίσκονται 24 χλμ. ανατολικά του Αγίου Νικολάου και 3 χλμ. δυτικά από το χωριό Καβούσι της Ιεράπετρας.

Πρόκειται για μία από τις πιο καλά κρυμμένες, δυσπρόσιτες γι’ αυτό και σχετικά άγνωστες παραλίες της ανατολικής Κρήτης. Όταν καταφέρετε να την προσεγγίσετε το τοπίο θα σας μαγέψει: πανέμορφη παραλία με βότσαλο και καταπράσινα κρυστάλινα νερά.
Αρχικά, διασχίζουμε τα καταπράσινα λιβάδια δυτικά από το Καβούσι, υπάρχει ένα μικρό γραφικό οροπέδιο στη θέση Λάκκος Αμπελιών, ως την είσοδο του φαραγγιού. Η παραλία βρίσκεται στην έξοδο του σύντομου φαραγγιού της Αγριόμαντρας, το οποίο αναγκαστικά πρέπει να διασχίσουμε για να φτάσουμε ως τη θάλασσα. Ευτυχώς το μονοπάτι και σύντομο είναι και σχετικά εύκολο να περπατηθεί. Σε μόνο 10 λεπτά πεζοπορίας θα δούμε την παραλία.

Λίγο πριν φτάσουμε στην παραλία δεξιά κι αριστερά το βλέμμα μας θα τραβήξουν μικρές σπηλιές στους βράχους. Μία από αυτές τις σπηλιές είναι λαξευμένη με πέτρα και έχει διαμορφωθεί σε μικρό ναό. Χτίστηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια από κάποιον ερημίτη και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Μέσα στον μικρό ναό δεν υπάρχουν λειτουργικά σκεύη ή εικόνες, όμως ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες αποκτά ζωή με την τέλεση μυστηρίων όπως βαφτίσεις!

Η παραλία της Αγριόμαντρας είναι ένα απάνεμο καταφύγιο, καλά προστατευμένη στην αγκαλιά των τοιχωμάτων του φαραγγιού, τα οποία εισχωρούν στη θάλασσα. Η Αγριόμαντρα είναι ερημική κυρίως λόγω της δύσκολης πρόσβασης. Ιδανική για απομόνωση. Στα μεγάλα αλμυρίκια θα βρείτε την απαραίτητη φιλοξενία και σκιά που χρειάζεστε για να απολαύσετε την μοναξιά και το τοπίο όλη μέρα.

Στην συνέχεια μπορείτε να ανεβείτε προς τον αρχαιολογικό χώρο στη θέση “Χρυσοκάμινο” (βρίσκεται 1χλμ βορειοανατολικά και 20 λεπτά περπάτημα), το μοναδικό μεταλλουργείο χύτευσης χαλκού που έχει εντοπιστεί στην Πρωτομινωική Κρήτη

Η Μινωική αγροικία στο νότιο πέρας του λόφου Χωματά, κατοικήθηκε αρχικά κατά την Ύστερη Μινωική ΙΒ περίοδο και έπειτα ξαναχτίστηκε και επεκτάθηκε στην Ύστερη Μινωική ΙΙΙΑ-ΙΙΙΒ περίοδο (περ. 1500-1300 πΧ). Το αρχικό κτήριο αποτελούνταν από 5 δωμάτια. Κατά την ύστερη φάση της, η οικία αποτελούνταν από 15 δωμάτια και μια μεγάλη, ανοικτή αυλή. Τα ευρήματα από το κτήριο υποδεικνύουν τη χρήση της οικίας για τις καθημερινές, οικιακές αλλά και για τις αγροτικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες καθώς και για την επεξεργασία τροφίμων. Επιπλέον βρέθηκαν αντικείμενα που υποδηλώνουν τη χρήση της αγροικίας για υφαντικές και τελετουργικές δραστηριότητες.

Σε ένα από τα δωμάτια, το οποίο χρονολογείται στην ύστερη φάση της οικίας, βρέθηκαν ένα κωνικό κκύπελο, μια κουτάλα, ένα κέλυφος τρίτωνος και δύο ζεύγη κεράτων αίγας τοποθετημένα σε μια ρωγμή πάνω στην υπερυψωμένη επιφάνεια ενός βράχου, γεγονός που υποδηλωνει την ύπαρξη ενός μικρού, οικιακού βωμού. Η οικία στο Χωματά, η οποία ανασκάφτηκε το 1996 και το 1997, είναι από τα πολλά Μινωικά αγροκτήματα και αγροτικές οικίες που υπήρχαν κάποτε στην πεδιάδα του Κάμπου στο Καβούσι. Το συγκεκριμένο κτήριο, μας παρέχει πλούσιες πληροφορίες κια την καθημερινή ζωή των κατοίκων μιας αγροικίας κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, όπως επίσης και σημαντικά στοιχεία σχετικά με την αγροτική οικονομία της Μινωικής Κρήτης.

Ο Θεριόσπηλιος βρίσκεται στη θέση Χυλόφτες – Θεριό, 40 λεπτά με τα πόδια βορειοδυτικά του χωριού Καβούσι με ύψος 50 μέτρα σε κατωφέρεια. Κάτω από το σπήλαιο υπάρχει απότομη ακτή.

Προς τα βορειοανατολικά είναι η απότομη ακτή Σπαθί του Χωματά όπου φαίνονται γραφικές στρώσεις από φυλλίτες και πλακώδεις κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες. Το πέτρωμα της περιοχής του σπηλαίου είναι δολομίτες του τριαδικού. Πάνω από το σπήλαιο βρίσκεται μικρή εμφάνιση αργίλου που οι ντόπιοι την ονομάζουν λεπίδα ή αγολίφα.

Μετά την είσοδο του σπηλαίου διανοίγεται χαμηλός προθάλαμος με διαστάσεις 7*8. Ακολουθεί μεγάλη και θεαματική αίθουσα μήκους 37μ πλάτους 25μ και ύψους 1,6 – 7μ με δάπεδο ελαφρά και έπειτα απότομα κατηφορικό. Είναι πλούσια διακοσμημένη και προκαλεί στον επισκέπτη εξαιρετική εντύπωση.

Μικρές και μεγάλες στήλες είναι διάσπαρτες παντού. Συγκροτήματα από σταλαγμίτες αποτελούν εξαίσια σύνολα. Λευκός υψηλός σταλαγμίτης είναι μεγαλοπρεπής. Δυο σταλαγμίτες έχουν σπάσει προ πολλού και βρίσκονται στο δάπεδο ο ένας οριζόντια και ο άλλος με κλίση.
Το φαινόμενο όπως παρουσιάζεται, είναι σπανιότατο και προκαλεί πάντα το ενδιαφέρον των σπηλαιολόγων. Στο βάθος αριστερά της μεγάλης αίθουσας βρίσκεται καταβόθρα φραγμένη από τη οποία έφευγαν τα νερά όταν το σπήλαιο ήταν κοίτη υπογείου ποταμού.

Κοντά στο σπήλαιο είναι το Χρυσοκάμινο σε μικρό έπαρμα του εδάφους από φυλλίτες, χαλαζίτες και δολομίτες, διαστάσεων 40 Χ 13μ. Κατά το P. Faure είναι τα λείψανα μεταλλευτικού καμινιού εποχής μεταγενέστερης του μεσαίωνα και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις χρησιμοποιήθηκε από ατσίγγανους χαλκωματάδες.

Το σπήλαιο χαρτογραφήθηκε και μελετήθηκε στις 27 Ιουλίου 1971 από τον Ελ. Πλατάκη και παρουσιάζει πολύ ενδιαφέρον. Έχει συνολικό μήκος 44μ, μέγιστο πλάτος 25μ και ύψος 0,5 – 7μ. Πολλές νυχτερίδες ξαφνιάζουν τον επισκέπτη.

Αξίζει να σημειώσω την παρουσία μεγάλου πληθυσμού νυχτερίδων στο σπήλαιο τουλάχιστον 200 πράγμα που θα πρέπει να λαμβάνουν υπ όψιν τους οι επισκέπτες του σπηλαίου ώστε να φροντίζουν να μην τις ενοχλούν!